Choroby nowotworowe mają opinię nieszczęścia spadającego znikąd, znienacka i bez powodu. Tak naprawdę jednak nauka zna przyczyny wielu z nich. O ile skłonności genetyczne zawarte są w naszym DNA i nie mamy na nie większego wpływu (na razie!), to możemy wpłynąć na pozostałe czynniki decydujące o prawdopodobieństwie zachorowania.
Te pozostałe czynniki to czynniki środowiskowe i tryb życia, jaki prowadzimy. Mamy już na nie o wiele większy wpływ. Biorąc pod uwagę, że mimo skłonności genetycznych wiele rodzajów nowotworów pozostaje jedynie potencjalnymi chorobami, jeśli nie istnieją odpowiednie czynniki środowiskowe, możemy z czystym sumieniem powiedzieć, że w dużym stopniu mamy zdrowie w swoich rękach.
Technologia w służbie naszego zdrowia
Skoro chcemy zadbać o zdrowie i zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka, dobrze by było zaprząc do tego technologie. Pomyślmy, jakie urządzenie mamy przy sobie prawie zawsze? Oczywiście chodzi o smartfon i o tysiące dostępnych na niego aplikacji. Aby wybrać odpowiednie dla nas programiki na telefon, zastanówmy się nad głównymi czynnikami ryzyka nowotworowego.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) najgroźniejsze czynniki ryzyka to:
- palenie tytoniu,
- nadmierna masa ciała,
- nadmierne picie alkoholu,
- nadmierne wystawienie się na promienie słoneczne,
- zanieczyszczenia we wdychanym powietrzu,
- wirusowe czynniki rakotwórcze.
Spróbujemy poszukać najbardziej użytecznych i najlepszych aplikacji z każdej z tych dziedzin.
Budowanie prawidłowych nawyków
Palenie, nadmierne picie czy brak ruchu powodujący otyłość to kwestia złych nawyków. Tak naprawdę to nawyki decydują czy np. mamy nadwagę czy też nie. Nikt nie stał się otyły od zjedzenia dużego obiadu ani nie dorobił się problemu alkoholowego po wypiciu jednej lampki wina. Liczą się nawyki i to, czy natualnie powtarzamy korzystne czy też szkodzące nam czynności.
Naukowcy zajmujący się badaniem ludzkiego zachowania (np. psycholodzy behawioralni) byli w stanie zdekonstruować nawyk na składający się z następujących elementów:
- Bodziec - coś, co przypomina nam o czynności lub powoduje jej wykonanie
- Czynność - maksymalnie jednolita i prosta, którą wykonujemy pod wpływem bodźca
- Nagroda - aby budowanie nawyku było skuteczne, musi istnieć nagroda za wykonanie czynności
Powyższa koncepcja nazywana jest pętlą nawykową lub 3R (od angielskich słów Reminder, Routine, Reward).
Te trzy kroki wydają się wymarzone do zaimplementowania w aplikacji: może ona nam przypominać o nawyku, jaki budujemy, a następnie nagrodzić nas w jakiś sposób - np. zaprezentowaniem nam naszego postępu. Wbrew pozorom nasze mózgi są bardzo podatne na tego typu sztuczki.
Habitica
Hasłem aplikacji Habitica jest Zmotywuj się, by osiągnąć swoje cele. O to przecież nam chodzi! Z Habitiki możemy korzystać na stronie oraz dzięki aplikacjom mobilnym. Obie wersje synchronizują się pomiędzy sobą, więc nie ma problemu korzystać np. w pracy z wersji webowej, a w domu z mobilnej.
Po stworzeniu konta zobaczymy podstawowe części aplikacji: nawyki - tutaj pracujemy nad nawykami, codzienne - tutaj umieszczamy zadania które chcemy wykonywać codzienne, do zrobienia - po prostu lista zadań. Ostatnią częścią są nagrody i tutaj właśnie zobaczymy całą motywacyjną siłę Habitiki. Otóż wykonując zadania czy budując nawyki rozwijamy postać, którą za otrzymane punkty możemy wyposażać w zbroje i bronie, oraz uczestniczyć za jej pomocą w misjach (questach). Postać możemy również wyposażyć w rumaka lub zwierzątko - towarzysza (którego musimy sami wykluć ze znajdowanych jajek).
Zaletą Habitiki jest kwitnąca społeczność, tworząca ciekawe zadania i wyzwania.
Habitica zamienia wykonywanie zadań i dbanie o swoje nawyki w grę.
- Aplikacja Habitica jest dostępna na Androida, iOS oraz w wersji przeglądarkowej.
Habit Bull
Habit Bull skupia się na tworzeniu dobrych nawyków i likwidowaniu złych. Aplikacja jest wyjątkowo elastyczna - nie ma problemu zdefiniować w niej np. że chcemy wykonywać 50 pompek w środę i piątek. Oferuje doskonałe metody śledzenia naszych postępów i przejrzyste wykresy.
https://www.youtube.com/watch?v=hQLstAq6d5g
Twórcy Habit Bulla cytują jako inspirację wypowiedź komika Jerry'ego Seinfelda. Seinfeld spytany, jak udaje mu się wymyślić tak dużo dobrych żartów, mawiał:
Jeśli chcesz pisać dobre żarty, pisz je codziennie. Zaznaczaj na kalendarzu krzyżyk, że to zrobiłeś. Krzyżyki utworzą łańcuch. Dbaj, żeby nigdy nie przerywać łańcucha. To twoje jedyne zadanie.
- Habit Bull jest dostępny na iOS oraz Android
Done: A Simple Habit Tracker
Wyjątkowo estetyczna aplikacja, która pozwala nam w satysfakcjonujący sposób odznaczać wykonanie zadania, jakie sami sobie powierzyliśmy. Automatycznie pokazuje nam streaks, czyli nieprzerwane łańcuchy zadań - zgodnie z sugestią Seinfelda.
Podobnie jak pozostałe aplikacje z tej kategorii, pozwala ona śledzić trendy i oglądać nasze postępy w formie graficznej.
- Done jest dostępny na iOS
Prawidłowa dieta i masa ciała
Aplikacje do budowania nawyków nadają się do dbania o masę ciała i zdrowe jedzenie. Istnieją jednak aplikacje, które są bardziej specjalizowane. Oto kilka z nich:
Libra: Weight Manager
Libra to moja ulubiona Androidowa aplikacja do śledzenia wagi ciała. Jej zaletą jej prostota, prezentacja trendu wagi, przypomnienia, a przede wszystkim fakt, że dane zapisywane są we wskazanym miejscu - możemy otrzymać je w formie arkusza Excela bądź pliku na Google Drive. Najbardziej nie lubię aplikacji, które traktują nasze dane jak swoją własność. Libra taka nie jest.
- Libra: Weight Manager jest dostępny na urządzenia z Androidem
Happy Scale
Libra jest świetna, ale działa jedynie na Androidzie. W związku z tym proponuję aplikację, która jest dostępna na urządzenia z system iOS. To Happy Scale. Używa ona podobnych formuł matematycznych co Libra do przewidywania trendów naszej wagi.
Utrata wagi jest dużym osiągnięciem i często musimy na to długo czekać. Happy Scale pozwala podzielić nasz cel na wiele mikrocelów, dzięki czemu mamy poczucie sukcesu - co, zgodnie z pętlą nawyków, jest konieczne, abyśmy wytrwali w swoim postanowieniu.
- Happy Scale dostępny jest na urządzenia z iOS
Eat Fit
Aplikacja Eat Fit pozwala nam „ustawić i zapomnieć” o diecie. Po wybraniu odpowiedniej dla nas diety i wartości kalorycznej podpowiada nam urozmaicone posiłki, które wchodzą w jej skład. Co więcej, zawiera dokładne przepisy, listę zakupów oraz wbudowane śledzenie naszej wagi.
- Eat Fit dostępna jest na urządzenia z Androidem
Smaker
Aplikacja zawierająca przepisy z największego polskiego forum o gotowaniu. Zawiera aż 37 tysięcy przepisów, które możemy wybierać według zawartości składników, wartości kalorycznej lub smaku. Możemy też sprawić sobie niespodziankę, korzystając z funkcji losowania przepisu.
- Aplikacja Smaker dostępna jest na stronie internetowej, na iOS oraz na Androida
Unikanie promieni słonecznych
Promienie słoneczne to typowy przykład sytuacji, gdy trucizna jest w dawce. O ile potrzebujemy ich do prawidłowego funkcjonowania, to nadmierne wystawienie się na światło naszej gwiazdy może być zabójcze. Światło słoneczne oferuje nam całe spektrum promieniowania - a promieniowanie ultrafioletowe w nim zawarte jest wyjątkowo rakotwórcze. Istnieje na szczęście aplikacja, która pozwala na śledzenie tzw. indeksu UV, czyli stopnia, w jakim jesteśmy wystawieni na to promieniowanie.
UVLens
Aplikacja UVLens jest dostępna zarówno na urządzenia z Androidem jak i na iOS. Jest to najlepsza z aplikacji przedstawiających indeks UV, jakie wypróbowałem. Możemy ustawić w niej nasz profil skóry - po odpowiedzeniu na kilka prostych pytań określa, jak bardzo nasza skóra jest wrażliwa na promienie słoneczne. Następnie przedstawia nam symulację, po ilu minutach na słońcu możemy doznać poparzenia słonecznego i podpowiada, w jaki sposób możemy się uchronić przed kłopotami.
- UVLens jest dostępna na iOS
Unikanie zanieczyszczeń i szkodliwych czynników
Coraz więcej słyszy się ostatnio o smogu i o jakości powietrza, jakim oddychamy. Wielu z nas decyduje się na zakup filtra pokojowego, staramy się też śledzić aktualny stan zanieczyszczeń za pomocą aplikacji i serwisów internetowych.
Kanarek
Kanarek swoją nazwę wziął z dawnego zwyczaju zabierania tych sympatycznych ptaków do kopalni, gdzie służyły jako żywy czujnik zanieczyszczeń dwutlenkiem węgla. Dziś na szczęście możemy posługiwać się humanitarną aplikacją o tej samej nazwie. Na podstawie danych 150 stacji mierzących skład powietrza poda nam ona informacje na temat zawartych w nim takich niebezpiecznych substancji jak pyły zawieszone PM 2,5 oraz PM 10, dwutlenek węgla czy dwutlenek azotu.
- Kanarek dostępny jest na Androida
Zdrowe Zakupy
Aplikacja Zdrowe Zakupy (dostępna na Android oraz iOS) pozwala na szybkie zanalizowanie składu kupowanych produktów (możemy je również zeskanować za pomocą czytnika kodu paskowego). Aplikacja pokazuje, jakie sztuczne barwniki czy konserwanty znajdują się w danym produkcie, jakie tłuszcze utwardzone czy cukry proste. Użytkownik jest w stanie również ustawić alergeny, przed którymi chciałby być ostrzegany.
W bazie programu znajduje się ponad 80 tysięcy produktów.
Jak zadbać o siebie i rodzinę w przypadku zachorowania?
Nie możemy zapominać o tym, że dbanie o siebie minimalizuje ryzyko zachorowania, ale nie jesteśmy w stanie zupełnie go wykluczyć.
Zdiagnozowanie choroby nowotworowej to nie wyrok – dzięki postępom w medycynie to początek coraz częściej skutecznego leczenia. Jednak gdy my zajmujemy się swoim zdrowiem, nasi bliscy powinni mieć odpowiednią opiekę i musimy zadbać o ich finanse. W tym celu powinniśmy wykupić ubezpieczenie, które zapewnia środki finansowe w przypadku zachorowania.
Aby wykupić takie ubezpieczenie, również możemy sięgnąć po aplikację. W aplikacji Play Ubezpieczenia, która powstała we współpracy z towarzystwami ubezpieczeniowymi, w wygodny sposób wybierzemy produkt Asystent do walki z nowotworem.
Aplikacja Play Ubezpieczenia, choć początkowo dostępna jedynie dla użytkowników telefonów z systemem Android, teraz otrzymała również wersję na urządzenia z systemem iOS.
10 aplikacji, które pomogą ci zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka